SARIMSAK YETİŞTİRİCİLİĞİ
Sarımsak, süzek,
milli-kumlu, orta ağırlıkta verimli toprakları tercih eder. Sarımsak ılımlı
iklimden hoşlanır. Sıcaklığın 15 – 20 °C olması yeterlidir. Sarımsaklarda
çiçeklenme 15 – 20 °C arasında olur. Bu çiçekler tohum bağlamaz.
Bitkinin yeşil
aksamı, 15 °C üzerindeki sıcaklıklar gelişmeyi yavaşlatır. Sarımsak
diş halinde iken –10 C ye kadar dayanabilir. Bitki halinde ise ancak -3, –4 °C
ye kadar zarar görmez. Düşük sıcaklıklar uzun süre devam ederse 0
°C nin hemen altında donma başlar.
İklim yanında
sarımsağın toprak istekleri de önem taşır. Fazla ağır, killi ve su tutan
topraklarda başlar güzel teşekkül etmez. Sarımsak, toprakta bir miktar organik
madde istemesine rağmen, organik gübrelemeden hoşlanmaz. Bu yüzden çiftlik
gübresi bir önceki ürüne atılırsa daha iyi sonuç alınır. Sarımsağın tercih
ettiği topraklar, az miktarda humus ihtiva eden kumlu-tınlı topraklar olup,
toprak asitliğinin nötr olması gerekir. Sarımsak ticari gübrelerden hoşlanan
bir sebzedir. Gelişmenin ilk dönemlerinde fazla olan azot ihtiyacı giderek
azalarak son dönemde potasyuma olan ihtiyaç artar. İyi bir ürün için
tınlı-kumlu bir toprağa 20 kg/da azotlu 25 kg/da potaslı ve 10 kg/da da
fosforlu gübre atılmalıdır. Besin maddeleri yetersiz olunca dişler küçük kalıp,
sayıları çoğalır ve depolama müddeti kısalır.
TOPRAK HAZIRLIĞI:
Taze çiftlik gübresi
kullanmaktan kaçınılmalıdır. Dikimden en az 3 ay önce yanmış çiftlik gübresi
ile dekara 3-4 ton gelecek şekilde gübrelenmesi ve gübrenin 25 cm derinliğe
sürümle karıştırılması gerekir. Kış döneminde mümkünse ikinci bir sürüm
yapılmalıdır.
Başarılı bir
yetiştiricilik için dikim öncesi yapılan toprak işlemesiyle dekara saf olarak
7-8 kg Azot, 10 kg Fosfor ve 20-25 kg Potasyum toprağın 10-12 cm derinliğine karıştırılmalıdır.
Bitkiler 30-40 cm boy aldıktan sonra dekara 12-13 kg Potasyum nitrat
verilmelidir.
DİKİM:
Dikimde kullanılacak
dişlerin bulunduğu sarımsak başları genel özelliklerine bakılarak seçilir ve
dişleri ayrılır. Daha sonra iriliklerine göre 2-3 grupta toplanır. Dişleri
ayırma esnasında zarar görenleri çıkartılır ve kullanılmazlar. Gruplandırılan
dişler ayrı partiler halinde dikilmelidir. Bu yapılmazsa gelişme ve olgunlaşma
yeknesak olmaz, üretilen başlar irili ufaklı olur.
Dişler kapama olarak
veya ya da 120 cm genişliğinde hazırlanan ve aralarında 30 cm gezinti yolu
bırakılan tahtalara dişlerin uçları görülecek şekilde elle tek tek dikilirler.
Dişlerin ters dikilmemesine özen gösterilmelidir
1 m² alana baş
sarımsak üretiminde 80-100 adet diş dikilir. Bu değerle dekara kullanılacak diş
miktarı diş iriliğine bağlı olarak 60-80 kg arasında değişir.
Yabancı otlardan temiz
bir tarlada dişler arasındaki dikim mesafesi 10-12 cm olarak verilir. Yabancı
ot sorunu olan tarlalarda sıravari dikim yapmak ve sıralar arasında yabancı
otla mücadelenin kolaylaştırılması için 25-30 cm sıra arasına 6-8 cm sıra üzeri
mesafe ile dikim yapmak gerekir
ÇAPALAMA:
Dikimden sonra dişler
hemen kök ve sürgün meydana getirerek gelişirler. Bitkiler 15-20 cm boy
aldıklarında yabancı ot gelişmesini önlemek ve bitkilerin daha iyi gelişmesini
sağlamak için 3-4 cm derinliği geçmeyecek şekilde yüzeysel bir çapa
yapılır.
Hafif karakterli
topraklar ile yabancı ot sorunu olmayan tarlalarda çapalamaya da gerek kalmaz.
Çapalama oldukça emek isteyen bir iştir. Sarımsakta maliyeti etkileyen en
önemli unsur üretim materyali (dişler), dikim ve çapalama işçilikleridir. Bu
kalemde yapılacak tasarruflar maliyeti önemli ölçüde azaltacaktır.
SULAMA:
Yetiştiricilik
döneminde yağan yağış su ihtiyacını karşılamaz ise, sızdırma metodu ile sulama
yapılmalıdır. Sızdırma amacı ile boğaz doldurma işlemi yapılması gerekir
Bitkiler 30-40 cm boy
aldıklarında 7-8 kg azotla beraber verilmesi gereken potasyum, potasyum nitrat
olarak yapraklara değmeyecek şekilde 2-3 parti halinde toprak yüzeyine
serilerek üzerinden su verilir.
HASAT:
Sarımsaklarda hasat
bitkinin yapraklarının iyice kurumaya başladığı dönemde yapılır. Sarımsaklar
hevenkler halinde asılarak depolanacaksa hasatta yaprakların tam olarak kuruması
beklenmez, bitkilerde örmeye imkân verecek şekilde solduğu dönemde yapılır.
Hasat genellikle çapa
ile yapılmaktadır. Sıravari dikim yapılmış ise soğan hasat makineleri ile de
hasat yapılabilir. Hasat edilen sarımsaklar kurumak üzere birkaç gün süre ile
tarlada bırakılır. Sonra yapraklar ovularak uzaklaştırılıp depolanır veya
pazarlanır.
Hasat miktarına etki
eden faktörlerin başında diş seçimi gelmektedir. Mümkün olduğu kadar az sayıda
ve daha iri diş meydana getiren, düzgün şekilli, çeşidin özelliğini taşıyan
başlar tohumluk materyal olarak alınmalı ve 18-20 ºC sıcaklıklarda
saklanmalıdır.